نگاهی کوتاه به استان لرستان

نگاهی کوتاه به استان لرستان

اهالی لرستان مردمی مهمان نواز، سخت کوش و صبور هستند و به اعتقادات دینی و اسلامی خود پای بند می باشند. مراسم مذهبی در این استان، خصوصاً برگزاری مراسم عزاداری تاسوعا و عاشورا در خرم آباد و سایر شهرهای استان با شکوه معنوی خاصی برگزار می شوند. مراسم ازدواج در میان مردم استان و به خصوص عشایر با استفاده از موسیقی محلی دارای اهمیت خاص بوده و بسیار دیدنی و جالب می باشد. سن ازدواج در استان (خصوصاً بین عشایر) پایین تر است، لیکن طلاق و جدایی در ازدواج ها کمتر صورت می پذیرد. مراحل مختلف مراسم ازدواج در استان، خصوصاً بین لرها و لک ها بدین ترتیب است: سرنجه گیرو (شناسایی)، کیخایی کنو (خواستگاری)، خرج برو (تعیین شیربها)، شیرینی حرو (شیرینی خوردن)، نکاح کنو (عقد)، داوت (عروسی) و پاگشونه (پاگشایی). سازهای محلی و سنتی این استان کمانچه، سرنا و دهل است. سرنا نواز معروف، مرحوم "شاه میرزا" که در جشنواره آوینیون فرانسه، برترین نوازنده سازهای بادی جهان شناخته شد و لقب مروارید اقیانوس ها را به خود اختصاص داد، اهل این استان بوده است. مکان های دیدنی و تاریخی استان لرستان از مکان های طبیعی و تاریخی بسیاری برخوردار است که مهم ترین آن ها عبارتند از: اشتران کوه و قله های برفگیر آن, غار تمندر, غار بزنوید, غارهای سفید کوه در اطراف خرم آباد, غار منو در اطراف دورود, غارسراب سفید در حوالی بروجرد, غار دوشه, غار زیبای کلماکره, دریاچه زیبای گهر, تالاب های تنگ فنی, دریاچه مصنوعی کیو, رودخانه سیمره, آبشاربیشه, آبشار آب سفید, آبشار افرینه,آبشار تاف, آبشار راوک, چشمه های سیاب, تنگ قلعه, پایین گردنه آستان, ونایی, آب ارم, آب گرداب دارابی, آب اراز, اسل مساله بیک, چشمه کیمهان, چشمه قلقلی, قلعه فلک الافلاک, مناره آجری خرم آباد, گرداب سنگی خرم آباد, سنگ نوشته, پل شاپوری, مقبره زید بن علی, دریاچه کیو, آبشار نوژیان, امام زاده پیر امام, امام زاده قاسم, مقبره شاه زاده ابراهیم, معبد سرخ دم لری, گنبد شاه محمد و تنگ ملاویو. صنایع و معادن صنایع استان لرستان را می توان به دو دسته صنایع دستی و کارخانه ای تقسیم کرد. این استان به واسطه تاریخ و تمدن کهن خود از دست ساخت های فلزی و برنزهای مشهوری برخوردار است. دوره مفرغ را دوره طلایی و شکوفایی هنر و تمدن لرستان می نامند زیرا صنعت کاران مفرغ در این منطقه با استفاده از ساده ترین شیوه های صنعت ریخته گری, قالب سازی و تراشکاری, آثار و اشیای بسیار ارزشمند و هنرمندانه از خود به جای گذاشته اند؛ به طوری که این آثار زینت بخش موزه های بزرگ جهان است. انواع مفرغ ها و آثار مکشوفه دراین استان شامل سلاح و جنگ افزار, قطعات زین و برگ اشیای زینتی, اشیای نذری و ظروف غذاخوری می شوند. توسعه صنعتی استان لرستان در سال های گذشته، به علت سیاست توجه به نقاط محروم و استقرار و ایجاد کارخانه های صنعتی متعدد روبه رشد است. از جمله صنایع راه اندازی شده می توان به صنایع ساختمانی، فلزی، سرامیک، غذایی، پوشاک، شیمیایی و صنایع دستی اشاره کرد. لرستان از لحاظ معادن طبیعی، استانی غنی به شمار می آید. از این جمله معادن می توان به سنگ تراورتن (در چگنی و کوهدشت)، مرمریت (در ازنا، الیگودرز و بروجرد)، فلدسپات، تالک و سیلیس (در بروجرد و الیگودرز و ازنا)، سنگ گچ (در دورود و کوهدشت)، سنگ آهک (درخرم آباد و کوه دشت) و سرب و روی (در الیگودرز) اشاره کرد که بخشی از آن ها مورد بهره برداری قرار گرفته است. کشاورزی و دام داری استان لرستان با توجه به برخورداری از هوای متنوع و رودهای پر آب و خاک آبرفتی حاصل خیز، استعدادی ویژه در کشت محصولات کشاورزی دارد. غلات، چغندر قند و حبوبات، مهم ترین فرآورده های کشاورزی آن محسوب می شوند. در نواحی جنوبی و پاره ای مناطق دیگر استان، محصولات گرمسیری نیز تولید می شود. بازده تولیدات کشاورزی استان لرستان به دلیل استفاده از روش های سنتی، به ویژه در زمین های دیم کوهستانی و پایکوهی، چندان چشم گیر نیست. به جهت وجود مراتع سرسبز و غنی دام داری و دام پروری در این استان پررونق است و در تمام استان رواج کامل دارد. در نواحی مرطوب، پرورش گاو و در میان عشایر و روستاهای خشک تر پرورش گوسفند، بز، مرغ، خروس، غاز، بوقلمون، مرغابی و دیگر طیور رایج است. عده ای از اهالی استان هم به پرورش و نگه داری زنبور و تولید عسل اشتغال دارند. درسال های اخیر، برای افزایش بازدهی توان دام داری این استان، در اطراف شهرهای آن، واحدهای مرغ داری و گاوداری صنعتی نیز تاسیس شده است. مشخصات جغرافیایی استان لرستان در باختر ایران واقع شده و از شمال به استان های مرکزی و همدان، از جنوب به استان خوزستان، از خاور به استان اصفهان و از باختر به استان های کرمانشاه و ایلام محدود می شود. این استان از نظر جغرافیایی بین 46 درجه و 51 دقیقه تا 50 درجه و 3 دقیقه درازای خاوری و 32 درجه و 37 دقیقه تا 34 درجه و 22 دقیقه پهنای شمالی قرار گرفته است. پست ترین نقطه استان لرستان با ارتفاع 500 متر از سطح دریای آزاد در جنوبی ترین ناحیه آن واقع شده است و قله سن بران اشتران کوه با 4050 متر ارتفاع، بلندترین نقطه استان لرستان به حساب می آید که در شرق استان واقع شده است. استان لرستان دارای آب و هوای متنوعی است. در زمستان هنگامی که در شمال استان برف و کولاک و سرمای شدید جریان دارد، قسمت های جنوبی آن از هوای مطبوع و بارانی برخوردار است. بررسی های اقلیمی نشان می دهند که خرم آباد زمستانی معتدل و تابستانی گرم دارد. بروجرد زمستانی سرد و تابستانی معتدل دارد. الیگودرز نیز زمستانی بسیار سرد و تابستانی معتدل دارد. ازنا, الیگودرز, بروجرد, پل دختر, خرم آباد, دلفان, دورود, سلسله و کوهدشت؛ شهرستان های استان لرستانند که هریک دربرگیرنده شهرها و روستاهای متعددی هستند. بر اساس سرشماری سراسری سال 1375 جمعیت این استان 1656000 نفر برآورد شده است. راه های دست رسی به استان لرستان عبارتند از: - خط آهن تهران ـ اهواز که از شهرستان های ازنا و درود نیز می گذرد. ـ راه خرم آباد ـ بروجرد به سوی شمال خاوری به درازای 100 کیلومتر که با ادامه راه به سوی شمال خاوری به درازای 203 کیلومتر به اراک و به درازای 500 کیلومتر به تهران پیوسته است. هم چنین خرم آباد از 60 کیلومتری همین راه از محلی بنام دو راهی، با راهی به درازای 37 کیلومتر به شهر اصفهان پیوسته است. ـ راه خرم آباد ـ اهواز به سمت جنوب به درازای 375 کیلومتر ـ راه خرم آباد ـ الشتر به سوی شمال به درازای 53 کیلومتر. از 40 کیلومتری همین راه، راهی فرعی به هرسین می پیوندد و از این طریق خرم آباد با راهی به درازای 180 کیلومتر به کرمانشاه پیوسته است. وجه تسمیه و پیشینه تاریخی در هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد بعضی از اقوام مهاجر با تصرف سرزمین بین النهرین (میان دو رود) در کوه های زاگرس اسکان یافتند. نام این اقوام به استناد کتیبه های بابلی، آشوری، ایلامی و در آثار بر جای مانده از سارگن- پادشاه مقتدر آکد (2030 – 2048 ق . م) - «لولوبی»، «مانایی»، «کاسی»، «گوتی»، «نایدی»، «آمادا» و «پارسوا» ذکر شده است. تاریخ نگاران، در آریایی بودن لولوبی ها و مانایی ها تردید دارند؛ اما شواهد تاریخی حاکی از آن است که کاسی ها در سال 1600 قبل از میلاد در لرستان کنونی می زیسته اند و محدوده حکومتی آن ها از شمال و خاور لرستان تا اطراف همدان توسعه داشته است. این قوم، در هزاره دوم پیش از میلاد به قصد تصرف بابل دراین شهر نفوذ کردند و بعد از شکست اول از حمورابی (حاکم بابل)، بالاخره توانستند در بابل مستقر شده و دومین سلسله شاهان آن جا را تاسیس کنند. با انقراض این سلسله نوپا (در هزاره دوم پیش از میلاد) توسط دولت مقتدر ایلام، کاسی ها به سمت زاگرس عقب نشینی کردند و خراج گزار ایلام شدند. تا قبل از تسلط اسکندر مقدونی بر این ناحیه، این قوم مانند سدی در برابر توسعه طلبی آشوری ها، در مناطق خاوری مقاومت می کردند. بعد از مدتی، قدرت این قوم کوه نشین به حدی رسید که شاهان سلسله هخامنشی هنگامی که از مسیر فارس به شوش یا از مسیر بابل به اکباتان می گذشتند، هدیه هایی برای ایلات کوهستانی بین راه می فرستادند تا مسیر عبور آن ها را امن نگاه دارند. در دوره ساسانیان،‌ پشتکوه و پیشکوه را خاندان معروف هرمزان اداره می کردند. هرمزان، آخرین فرمان روای این خاندان بود که با حمله اعراب در سال 16 هـ . ق به اسارت درآمد. اعراب پس از فتح «حلوان»، نواحی شمالی لرستان را گرفتند و چند سال بعد در سال 21 هـ . ق، توانستند نهاوند و قسمت جنوبی لرستان را نیز ضمیمه محدوده حکومت خود کنند. سال بعد هنگامی که عمر مناطق تصرف شده را بین لشگریان کوفه و بصره تقسیم می کرد، لرستان ضمیمه کوفه شده و از آن پس جزو ایالت جبال (عراق عجم) به حساب می آمد و تا میانه سده چهارم هجری قمری، حکم ران این منطقه از بغداد یا کوفه تعیین می شد. درهمین قرن، حسنویه کرد این منطقه را به تصرف خود درآورد و خاندان او تا سال 500 هـ . ق بر لرستان تسلط داشتند.هم زمان با استیلای قوم مغول بر ایران، لرستان به دو قسمت لر بزرگ و لر کوچک تقسیم شد. هر یک از این دو قسمت از پیش از استیلای مغول تا مدت زمانی پس از انقراض ایلخانان، امرای نیمه مستقل داشتند. اتابکان لر بزرگ از کردان شام بودند که در اواسط قرن ششم هجری از راه آذربایجان رهسپار ایران شدند و در محدوده اشتران کوه و جلگه های شمالی آن سکونت کردند. آن ها تا نیمه اول قرن نهم هجری (500 – 827 هـ . ق) حکومت کردند و ایذج (مال امیر) را- که خرابه های زیادی از آن باقی مانده- پایتخت خود قرار دادند. سلسله اتابکان با کشته شدن غیاث الدین کاووس (آخرین اتابک) به دست سلطان ابراهیم منقرض شد. اما اتابکان لرکوچک (580 – 1006 هـ. ق) با این که چندین امیر معتبر داشتند و حکومتشان نیز طولانی تر بود، هیچ وقت اهمیت و اعتبار لر بزرگ را پیدا نکردند. آن ها موقعیتشان را تا زمان صفویه حفظ کردند و حتی قلمرو حکومت خود را تا باختر کوه های پشتکوه توسعه دادند. در سال 1006 هـ . ق با کشته شدن شاهوری - آخرین فرد این سلسله - به فرمان شاه عباس اول، این سلسله نیز برافتاد و حکومت لرستان به حسین نامی محول شد. خاندان این والی تا اوایل روی کار آمدن سلسله قاجار، بر لرستان حکومت کردند و حکومت پشتکوه را نیز زمانی حکام بروجرد و زمانی حکام شوشتر به عهده داشتند. این استان هم اکنون یکی از مناطق آرام و امن جمهوری اسلامی ایران است. موقعیت موزه-کاخ موزه- بنا نوع آثار تلفن ایام تعطیل گشایش (قدمت) نشانی استان شهر شماره کد لرستان خرم آباد موزه و قلعه فلک والافلاک دوران پیش از تاریخ، تاریخ و اسلامی 24090 0661 جمعه ها 1376 ساسانی قلعه فلک الافلاک