شهرستان تویسرکان

نگاهی کوتاه به شهرستان توسرکان

قدمت منطقه تویسرکان به دوران قبل از میلاد مسیح (ع) می‌ رسد. شهرستان تویسرکان با در‌ه‌های پر از گردوی خود یکی از مهم‌ترین شهرستان‌های استان همدان را تشکیل می‌دهد تویسرکان از شمال به شهرستان‌های همدان و اسدآباد، از خاور به شهرستان ملایر، از جنوب به شهرستان نهاوند و از باختر به شهرستان کنگاور محدود می‌شود. اساس اقتصاد این ناحیه را کشاورزی، باغ داری، دام‌داری و صنایع دستی تشکیل می‌دهد. این منطقه به لحاظ صنایع از رونق نسبی برخوردار بوده و صنایع‌ماشینی،‌ کارخانه‌های فیلترسازی، نساجی،ساخت وسایل کشاورزی مانند بیل سازی، صنایع غذایی، آجر فشاری، کارگاه ریسندگی و بافندگی، سنگ بری، سرنگ سازی و مصنوعات فلزی در این شهرستان دایر و مشغول به کار هستند.صنایع دستی یکی از فعالیت‌های اقتصادی این شهرستان است که شامل نجاری، منبت‌کاری، صابون سازی، قالی،گلیم و گیوه‌بافی می‌شود. پل‌تاریخی فرسفج، قلعه اشتران، دره سرکان، دره آرتیمان، امام‌زاده شاه‌زاده ناصر، پیر کمر بسته سرکان، قلعه دختر (قز قلعه سی)، مسجد جامع تویسرکان، درخت چنار کهنسال مسجد باغوار، کاروان‌سرای شاه‌عباسی فرسفج، دره‌ی گزندر، دره‌ی فاران، دره‌ی شهرستانه، شهر بازی و بوستان نبوت و بازار سنتی سرپوشیده مهم‌ترین دیدنی‌های شهرستان تویسرکان را تشکیل می‌دهند. مکان های دیدنی و تاریخی پل تاریخی فرسفج، قلعه اشتران، دره سرکان، دره آرتیمان، امام‌زاده شاه‌زاده ناصر، پیر کمر بسته سرکان، قلعه دختر (قز قلعه سی)، مسجد جامع تویسرکان، درخت چنار کهنسال مسجد باغوار، کاروان‌سرای شاه‌عباسی‌فرسفج، دره‌ی گزندر، دره‌ی فاران، دره‌ی شهرستانه، شهربازی و بوستان نبوت و بازار سنتی سرپوشیده مهم‌ترین دیدنی‌های شهرستان تویسرکان را تشکیل می‌دهند. صنایع و معادن صنایع ماشینی،‌ کارخانه‌های فیلترسازی، نساجی،ساخت وسایل کشاورزی مانند بیل سازی، صنایع غذایی ( آرد )، آجر فشاری، کارگاه ریسندگی و بافندگی، سنگ بری، سرنگ سازی و مصنوعات فلزی در این شهرستان دایر و مشغول به کار هستند. کانی‌های شهرستان تویسرکان را کان سنگ گرانیت،‌ کوارتز، فلدسپات، و میکا تشکیل‌ می‌دهد که در اطراف روستای شهرستانه به طور مکانیکی بهره‌ برداری می شود. کشاورزی و دام داری تویسرکان یک ناحیه‌کشاورزی و دام‌داری است. مهم‌ترین محصولات کشاورزی و باغ‌داری تویسرکان را گندم، جو، بنشن، تره بار، سیب، گلابی، هلو، زرد آلو، بادام، انگور و گردو تشکیل می‌دهد که گردوی آن بسیار شهرت دارد. دیگر محصولات کشاورزی نیز بعضی به صورت تازه و بعضی به صورت خشک‌بار صادر می‌شوند. پرورش دام در این استان توسط روستاییان صورت گرفته و بیش‌تر شامل گوسفند، گاو و بز می‌شود فرآورده‌های دامی این شهرستان صادر می شوند. علاوه بر آن پرورش طیور به شیوه صنعتی در حد خود کفایی اهالی انجام می شود. مشخصات جغرافیایی تویسرکان از شمال به شهرستان های همدان و اسدآباد، از خاور به شهرستان ملایر، از جنوب به شهرستان نهاوند و از باختر به شهرستان کنگاور محدود می‌شود. تویسرکان در 48 درجه و 28 دقیقه درازای جغرافیایی و34 درجه و 34 دقیقه پهنای جغرافیایی و بلندی 1780 متری از سطح دریا قرار دارد. این شهرستان از دو بخش مرکزی و بخش قلقل رود تشکیل شده است. کوه مرتفع الوند که از کوهستان های فرعی گران‌کوه زاگرس به شمار می‌رود مرز طبیعی تویسرکان، همدان و ملایر را تشکیل می‌دهد. آب و هوای تویسرکان نسبتا سرد و خشک است. جمعیت شهرستان تویسرکان 118954 نفر در سرشماری 1375 بر آورد شده است. اقتصاد شهرستان تویسرکان بر کشاورزی، دام‌داری و صنایع (ماشینی و دستی) استوار شده است. مهم ترین ایل این شهرستان، ایل ترکاشوند است که محل ییلاقی آن ها تویسرکان و قشلاق شان اندیمشک است. مدت استقرار آن ها بین 4 تا آمد هستند. بخشی از این ایل از طریق دام‌داری و بخش دیگر از طریق کشاورزی و صنایع دستی امرار معاش می کنند. زبان مردم شهرستان تویسرکان ترکی و فارسی با گویش لری ( لکی) بوده و دین آن ها اسلام و مذهب شان شیعه است. مرکز شهرستان تویسرکان در مسیر راه آسفالت فرعی کنگاور - جوکار قرار گرفته و از این طریق به طول 38 کیلومتر به سمت جنوب خاوری تا جوکار و به طول 45 کیلومتر به سمت غرب تا کنگاور فاصله دارد. هم چنین یک راه فرعی شنی به سمت شمال باختری به طول 73 کیلومتر تا اسد آباد کشیده شده است. وجه تسمیه و پیشینه تاریخی شهر قدیمی «رودآور» دارای سه قصبه « توی »، « سرکان » و « شکان » بود. این شهر پس از حمله مغول اهمیت خود را از دست داد و مردم آن به قصبه « توی » روی آوردند و به تدریج آن جا را آباد کردند. قصبه شکان در اثر زلزله خراب شد،‌ اما سرکان به فاصله 10 کیلومتری شمال غرب تویسرکان هنوز پابرجاست و اکنون یکی از شهرهای شهرستان تویسرکان است. تویسرکان فعلی که از ترکیب دو کلمه « توی » و « سرکان » ساخته شده است، همان قصبه « توی » قدیمی است. از سوی دیگر وجود آرامگاه حضرت حبقوق نبی (ع ) ( در مرکز آن شهر و نزدیک « رود آور » سابق ) با توجه به زمان زندگی آن حضرت در حدود 700 سال قبل از میلاد و کاوش های باستان شناسی اطراف بقعه، نشان‌گر قدمت و وجود آبادانی منطقه در آن عصر است. تویسرکان در دوره های صفویه و قاجاریه نیز مورد توجه بوده است و از این دو دوره آثاری در شهر به جا مانده که می توان به بازار دوره قاجار اشاره کرد.

مساجد و مدارس مذهبی درشهرستان توسرکان

مسجد جامع این بنا در حاشیه غربی راسته بازار در خیابان شهید باهنر واقع گردیده و از دو مسجد شمالی و جنوبی تشکیل شده است قسمت شمالی ‚ مسجدی از دوره صفویه ‚ همزمان با مدرسه شیخ علی خان زنگنه و حمام خان بود که به مرور روبه خرابی گذاشت تااینکه در دوره اخیر به کلی خراب شد و مسجد جدیدی به جای آن نهادند . این مسجد سابقا به نام شبستان معروف بود و در حال حاضر مسجد اصلی به حساب می آید . به روایت معمرین محلی ‚ ساختمان قدیمی مسجد دارای ستون های سنگی بزرگ مدور و طاق ها و رواق هایی مناسب با تزیینات زیبای آجرکاری و کاشیکاری و ازاره مرمری نفیس بوده است مسجد دیگر که مسجد جامع شهر خوانده می شود ‚ دارای شبستانی با طاق رفیع و دو مناره و گنبد بزرگی بوده که در دوره اخیر به علت نقص فنی ویران گردیده و به جای آن ‚ پوشش ساده مسطحی بر پا شده است . گذشته از گنبد ‚ تعمیر و مرمت قسمت فوقانی گلدسته ها نیز شکل قدیمی آن را تغییر داده است . شبستان زیرین گنبد فوق الذکر با ارتفاع زیاد ‚ مشخصه معماری دوره قاجاریه است و در طرفین آن ‚ دو شبستان دیگر واقع است که از هر کدام مدخل بزرگی به صحن حیاط باز می شود حیاط مسجد به طول و عرض 30*18 متر در بین دو بخش شمالی و جنوبی قرار دارد . مسجد دارای دو ورودی شرقی و غربی است . ورودی غربی ‚ با دیوارهای جانبی آجری و زیبا و در چوبی قدیمی مزین شده است . مقابل این در ‚ در جبهه غربی کوچه ‚ بنای آجری بقعه مانند آرامگاه میرزا همایون - امام جمعه تویسرکان - و عده ای دیگر از بزرگان خاندان امامی واقع است . فضای کوچه حد فاصل آرامگاه و در ورودی مسجد ‚ مسقف است بر طبق کتیبه تاریخی مناره مسجد ‚ این مسجد درسال 1271 ه . ق توسط میرزا همایون - جد خاندان امامی - ساخته شده است مسجد جولاستان/جولستان این بنا در خیابان شهدا ( جئلستان )گردیده و در دوره اخیر ‚ بنای جدیدی جایگزین بنای قدیمی آن شده است . بنای قدیمی حدود 200 سال پیش توسط حاج بیک محمد در مظهر قنات جولاستان ساخته شده و مسطح آن حدود 1/5 متر پایین تر از کوچه های اطراف قرار داشته است . بنای قدیمی دارای شبستانی ستوندار با ستون های آجری چهار گوش و پوشش طاق و گنبد و ایوان مسقف سراسری بوده است در حدود 1343 شمسی ‚ مسجد جدید با حدود نهصد متر بنا در دو طبقه ‚ جایگزین بنای قدیمی شد

شهرستان اسد آباد

نگاهی کوتاه به شهرستان اسد آباد

اسدآباد منطقه‌ای تاریخی است که قدمت آن به پیش از اسلام می‌رسد. دلیل اصلی اهمیت اسدآباد، قرار گرفتن آن بر سر راه اصلی و قدیمی ایران مرکزی به بین‌النهرین است. از آن‌جا که اسدآباد، در دوره‌های مختلف تاریخی صحنه کارزارهای بسیاری بوده تغییرات فراوانی در طول تاریخ در آن به وجود آمده است. شهرستان‌اسدآباد در 47 کیلومتری باختر همدان و در مسیر راه اصلی همدان – کرمانشاه قرار دارد.اساس‌اقتصاد شهرستان اسد آباد بر کشاورزی، دام‌داری و تا حدودی‌بر صنایع دستی استوار است. محصولات کشاورزی و باغی و انواع فرآورده های دامی و صنایع دستی از صادرات مهم این شهرستان محسوب می‌شود. درشهرستان اسدآباد صنایع دستی از جایگاه خوبی برخوردارهستند. بافت قالی، گلیم و جاجیم در این شهرستان رواج دارد. در منطقه اسدآباد در حدود 8000 دستگاه قالی بافی وجود دارد که عمدتا در روستاهاست. دارها عموما از نوع تبریزی و با چله گردان بوده و بعضا از نوع دارهای فارسی (با چله دوختی) نیز استفاده می‌شود. بافت معمولا با قلاب و بیش‌تر یک پوداست و فرش‌های خوب گاه‌بادو پود بافته می شود. بنای یادبود سیدجمال‌الدین اسدآبادی، سنگ‌نبشته‌آقاجان بلاغی، تالاب و امام‌زاده پیر سلمان، منطقه شکار ممنوع دشت اسدآباد، پل شکسته خسروآباد، باغ‌های دربند و آب‌انبار شاه‌عباسی از جمله مکان‌های دیدنی و تاریخی شهرستان اسدآباد به شمار می‌روند. صنایع و معادن اسدآبادبه لحاظ صنایع و معادن دارای رونق است. از کارخانه‌های مهم این شهرستان می توان کارخانه‌های صنایع غذایی، آسفالت‌پزی، سنگ بری، بلوک زنی، پلاستیک سازی، قندریزی، واشر سازی، تولید لولا و ابزار یراق نام برد. سه معدن سنگ آهن، ‌چنار، سنگ آهن گلالی و سنگ سیلیس واقع در کوه گردنه اسدآباد مورد بهره برداری هستند. کشاورزی و دام داری اسد آباد یک منطقه‌ی است و آب مورد نیاز برای کشاورزی از قنات ها و رود ها تامین می شود عمده محصولات کشاورزی این شهرستان عبارتند از : گندم، جو، ذرت، بنشن، تره بار، انگور، سیب درختی، آلو، زرد آلو، هلو، گردو و بادام. شهرستان اسد آباد به علت موقعیت جغرافیایی ویژه، و بهره مندی از دو ناحیه جلگه و کوه پایه‌ای، دارای شرایط مناسب برای کشاورزی و دام‌داری است. در مراتع ییلاقی مرغوب این شهرستان دام‌داری به شیوه‌ی روستایی و عشایری رواج داشته، دام و فرآورده های دامی از جمله صادرات این منطقه محسوب می شوند. تیره هایی از ایل ترکاشوند در این منطقه کوچ و رفت و آمد می کنند که تابستان ها را در مناطق شمال تویسرکان به دام‌داری و کشت محدود می پردازند. مشخصات جغرافیایی شهرستان‌اسدآباد در 47 کیلومتری باختر همدان و در مسیر راه اصلی همدان کرمانشاه قرار دارد. آب‌و هوای اسد آباد نسبتا سرد و نیمه خشک است و مرکز این شهرستان در 48 درجه و 7 دقیقه درازای خاوری جغرافیایی و 34 درجه و 47 دقیقه پهنای شمالی و بلندی 1585 متری از سطح دریا واقع شده است. شهرستان اسدآباد از شمال به قروه ( از شهرستان های استان کردستان ) و سنقر ( از شهرستان های استان کرمانشاه ) از خاور به شهرستان های همدان و تویسرکان، از جنوب به کنگاور ( از شهرستان های استان کرمانشاه ) و از باختر به شهرستان کرمانشاه محدود می‌شود. اسدآباد از یک بخش مرکزی تشکیل شده است و قوری‌چای، خرم‌رود و دربندرود مهم ترین‌رودخانه های این شهرستان به شمار می‌آیند. تیره هایی از ایل ترکاشوند در این منطقه کوچ و رفت و آمد می کنند که تابستان ها را در مناطق شمال تویسرکان به دامداری و کشت محدود می پردازند. اهالی شهرستان اسد آباد به زبان ترکی و فارسی با گویش های کردی و لری صحبت می کنند. دین آن ها اسلام و مذهب شان شیعه است. شهرستان اسد آباد در سرشماری سال 1375 تعداد 077/110 نفر جمعیت داشته است. اسد آباد در مسیر راه اصلی همدان – کنگاور و در 47 کیلومتری شهر همدان و در 32 کیلومتری شهر کنگاور واقع شده و راهی فرعی به طول 53 کیلومتر تا شهر سنقر و راهی فرعی به طول 49 کیلومتر تا شهر تویسرکان از مهم‌ترین مسیرهای دسترسی به اطراف به شمار می‌آیند. وجه تسمیه و پیشینه تاریخی قرار گرفتن اسد آباد در یکی از نواحی باستانی و بر سر راه اصلی و قدیمی ایران مرکزی به بین النهرین،‌ پیوسته اهمیتی منزل‌گاهی و ارتباطی به این شهر کوچک داده است. به روایت مورخین مطبخ خسرو پرویز در دهی به همین نام در ناحیه اسد آباد قرار داشته است. اسد آباد در 811 م. صحنه نبرد میان لشگریان مأمون و امین، پسران هارون الرشید بود که به پیروزی طاهر، فرمانده سپاه مأمون انجامید و به دنبال آن ایالت جبال به دست مأمون افتاد. اسد آباد به روایت مورخین، تا کنون صحنه کارزارهای زیادی بوده است. اسد آباد در دوره قاجار یکی از توابع همدان بوده است. در این زمان دو راه این شهر را به همدان، از طریق گردنه اسد آباد متصل می ساخت که عبور از هر دو راه، به ویژه در زمستان با مشکلاتی همراه بوده است. ناصر الدین شاه در سفر به کربلا از بسیاری آبادی های متعلق به خان های افشار در این ناحیه گزارش می دهد. اسد آباد در سال های اخیر به سبب اینکه زادگاه سید جمال الدین اسد آبادی بوده اهمیتی دوباره یافته است. آثار و ابنیه تاریخی و به جای مانده از گذشته نشان از پیشینه غنی تاریخی این منطقه دارد.